Χαράλαμπος Ανθόπουλος
Εφημερίδα "ΕΘΝΟΣ", 4/6/2008
Η αγωγή του επιχειρηματία Ανδρέα Βγενόπουλου κατά του προέδρου του ΠΑΣΟΚ, Γιώργου Παπανδρέου, επανέφερε στην επικαιρότητα το ζήτημα των βουλευτικών ασυλιών.
Οπως είναι γνωστό, το ελληνικό Σύνταγμα κατοχυρώνει τόσο το «ανεύθυνο» του βουλευτή, δηλαδή την απαλλαγή του από οποιαδήποτε νομική ευθύνη για γνώμη ή ψήφο που έδωσε κατά την άσκηση των βουλευτικών του καθηκόντων, με εξαίρεση την περίπτωση της συκοφαντικής δυσφήμησης, για την οποία επιτρέπεται ποινική δίωξη, αλλά μόνο ύστερα από άδεια της Βουλής, όσο και το «ακαταδίωκτο» του βουλευτή, που σημαίνει ότι ποινική δίωξη, σύλληψη και φυλάκιση του βουλευτή για οποιοδήποτε έγκλημα δεν μπορεί να γίνει παρά μόνο ύστερα από άδεια της Βουλής, εκτός εάν πρόκειται για αυτόφωρο κακούργημα.
Σε μια περίοδο όπου είναι εμφανής η δυσθυμία της κοινής γνώμης για τα κόμματα και την «πολιτική τάξη», οι βουλευτικές ασυλίες δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι οι βουλευτικές ασυλίες ήταν αυτές που γέννησαν τον κοινοβουλευτισμό και ειδικότερα στην Ευρώπη το κοινοβουλευτικό σύστημα. Μάλιστα, το «ανεύθυνο» του βουλευτή υπήρξε το αφετηριακό σημείο για την κατοχύρωση της ελευθερίας του λόγου όλων των πολιτών.
Πάντως, θα πρέπει να διακρίνουμε ανάμεσα στο «ανεύθυνο» και το «ακαταδίωκτο». Οσον αφορά το «ακαταδίωκτο», η ρύθμιση του άρθρου 62 του ελληνικού Συντάγματος δεν είναι απροβλημάτιστη, αφού επιτρέπει στη Βουλή να αρνείται την άδεια για άσκηση ποινικής δίωξης ακόμη και για πράξεις που δεν έχουν καμία σχέση με την πολιτική δραστηριότητα του εγκαλούμενου βουλευτή - και σχεδόν πάντοτε όλες οι σχετικές αιτήσεις απορρίπτονται. Υπάρχουν περιθώρια και χωρίς την αναθεώρηση του άρθρου 62 να αλλάξει αυτή η κοινοβουλευτική πρακτική, ώστε να μη δημιουργούνται προβλήματα σε σχέση με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, το οποίο θεωρεί ότι η πρακτική αυτή παραβιάζει το δικαίωμα δικαστικής προστασίας.Αντίθετα, το «ανεύθυνο» του βουλευτή, όχι μόνο δεν επιδέχεται μια στενότερη ερμηνεία, όπως θα ήθελε ίσως το Δικαστήριο του Στρασβούργου, αλλά επιβάλλεται να ερμηνεύεται «διασταλτικά». Με άλλα λόγια, δεν πρέπει να γίνεται αντιληπτό ως εξαίρεση από την αρχή της ισότητας ενώπιον του νόμου, αλλά ως θεμελιώδης αρχή του συνταγματισμού. Κατ αρχάς, όπως γίνεται δεκτό στην ελληνική επιστήμη, το «ανεύθυνο» αποκλείει και την αστική ευθύνη. Μόνο εάν υπάρξει έγκληση του θιγομένου προκειμένου να ασκηθεί ποινική δίωξη κατά του βουλευτή για συκοφαντική δυσφήμηση και χορηγηθεί στη συνέχεια η σχετική άδεια της Βουλής, τότε μπορεί να ασκηθεί και αγωγή ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων. Αρα, η αγωγή του Ανδρέα Βγενόπουλου δεν θα περάσει καν τη φάση του «παραδεκτού». Στη φάση αυτή και σε οποιαδήποτε άλλη δεν εννοείται φυσικά παραίτηση του Γιώργου Παπανδρέου από το «ανεύθυνο»: δεν πρόκειται για προσωπικό του δικαίωμα, αλλά για «αντικειμενική» αρχή που υπάρχει χάριν της αυτονομίας της Βουλής. Και όλα αυτά θα ίσχυαν, ακόμη κι αν οι σχετικές δηλώσεις του Γιώργου Παπανδρέου είχαν γίνει εκτός Βουλής. Σε θέματα δημοσίου ενδιαφέροντος (πολιτικού, οικονομικού, δικαστικού κ.λπ.), τα οποία αποτελούν αντικείμενο και κοινοβουλευτικών συζητήσεων, το «ανεύθυνο» του βουλευτή ισχύει τόσο intra moenia όσο και extra moenia.
Οπως είναι γνωστό, το ελληνικό Σύνταγμα κατοχυρώνει τόσο το «ανεύθυνο» του βουλευτή, δηλαδή την απαλλαγή του από οποιαδήποτε νομική ευθύνη για γνώμη ή ψήφο που έδωσε κατά την άσκηση των βουλευτικών του καθηκόντων, με εξαίρεση την περίπτωση της συκοφαντικής δυσφήμησης, για την οποία επιτρέπεται ποινική δίωξη, αλλά μόνο ύστερα από άδεια της Βουλής, όσο και το «ακαταδίωκτο» του βουλευτή, που σημαίνει ότι ποινική δίωξη, σύλληψη και φυλάκιση του βουλευτή για οποιοδήποτε έγκλημα δεν μπορεί να γίνει παρά μόνο ύστερα από άδεια της Βουλής, εκτός εάν πρόκειται για αυτόφωρο κακούργημα.
Σε μια περίοδο όπου είναι εμφανής η δυσθυμία της κοινής γνώμης για τα κόμματα και την «πολιτική τάξη», οι βουλευτικές ασυλίες δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι οι βουλευτικές ασυλίες ήταν αυτές που γέννησαν τον κοινοβουλευτισμό και ειδικότερα στην Ευρώπη το κοινοβουλευτικό σύστημα. Μάλιστα, το «ανεύθυνο» του βουλευτή υπήρξε το αφετηριακό σημείο για την κατοχύρωση της ελευθερίας του λόγου όλων των πολιτών.
Πάντως, θα πρέπει να διακρίνουμε ανάμεσα στο «ανεύθυνο» και το «ακαταδίωκτο». Οσον αφορά το «ακαταδίωκτο», η ρύθμιση του άρθρου 62 του ελληνικού Συντάγματος δεν είναι απροβλημάτιστη, αφού επιτρέπει στη Βουλή να αρνείται την άδεια για άσκηση ποινικής δίωξης ακόμη και για πράξεις που δεν έχουν καμία σχέση με την πολιτική δραστηριότητα του εγκαλούμενου βουλευτή - και σχεδόν πάντοτε όλες οι σχετικές αιτήσεις απορρίπτονται. Υπάρχουν περιθώρια και χωρίς την αναθεώρηση του άρθρου 62 να αλλάξει αυτή η κοινοβουλευτική πρακτική, ώστε να μη δημιουργούνται προβλήματα σε σχέση με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, το οποίο θεωρεί ότι η πρακτική αυτή παραβιάζει το δικαίωμα δικαστικής προστασίας.Αντίθετα, το «ανεύθυνο» του βουλευτή, όχι μόνο δεν επιδέχεται μια στενότερη ερμηνεία, όπως θα ήθελε ίσως το Δικαστήριο του Στρασβούργου, αλλά επιβάλλεται να ερμηνεύεται «διασταλτικά». Με άλλα λόγια, δεν πρέπει να γίνεται αντιληπτό ως εξαίρεση από την αρχή της ισότητας ενώπιον του νόμου, αλλά ως θεμελιώδης αρχή του συνταγματισμού. Κατ αρχάς, όπως γίνεται δεκτό στην ελληνική επιστήμη, το «ανεύθυνο» αποκλείει και την αστική ευθύνη. Μόνο εάν υπάρξει έγκληση του θιγομένου προκειμένου να ασκηθεί ποινική δίωξη κατά του βουλευτή για συκοφαντική δυσφήμηση και χορηγηθεί στη συνέχεια η σχετική άδεια της Βουλής, τότε μπορεί να ασκηθεί και αγωγή ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων. Αρα, η αγωγή του Ανδρέα Βγενόπουλου δεν θα περάσει καν τη φάση του «παραδεκτού». Στη φάση αυτή και σε οποιαδήποτε άλλη δεν εννοείται φυσικά παραίτηση του Γιώργου Παπανδρέου από το «ανεύθυνο»: δεν πρόκειται για προσωπικό του δικαίωμα, αλλά για «αντικειμενική» αρχή που υπάρχει χάριν της αυτονομίας της Βουλής. Και όλα αυτά θα ίσχυαν, ακόμη κι αν οι σχετικές δηλώσεις του Γιώργου Παπανδρέου είχαν γίνει εκτός Βουλής. Σε θέματα δημοσίου ενδιαφέροντος (πολιτικού, οικονομικού, δικαστικού κ.λπ.), τα οποία αποτελούν αντικείμενο και κοινοβουλευτικών συζητήσεων, το «ανεύθυνο» του βουλευτή ισχύει τόσο intra moenia όσο και extra moenia.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου