23/10/08

ΤΑ ΥΠΟΥΡΓΙΚΑ ΑΔΙΚΗΜΑΤΑ
Χαράλαμπος Ανθόπουλος
Εφημερίδα "ΕΘΝΟΣ", 23.10.2008

Είναι διάχυτη η εντύπωση στην κοινή γνώμη ότι το άρθρο 86 του Συντάγματος, που ρυθμίζει τα σχετικά με την ποινική ευθύνη των υπουργών, εισάγει μια αδικαιολόγητη προνομιακή μεταχείριση υπέρ των υπουργών. Αυτή εντοπίζεται κυρίως στην αποκλειστική αρμοδιότητα της Βουλής να ασκεί την ποινική δίωξη των υπουργών για αδικήματα που τελούν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους και στη σύντομη «πολιτική» παραγραφή αυτών των αδικημάτων - μέχρι το πέρας της δεύτερης τακτικής συνόδου της επόμενης κοινοβουλευτικής περιόδου.
Πληθαίνουν έτσι οι φωνές υπέρ της «αποπολιτικοποίησης» των υπουργικών αδικημάτων, δηλαδή της υπαγωγής τους εξ ολοκλήρου στην κοινή ποινική δικαιοδοσία. Πλην όμως, ακόμη και στην Ιταλία και τη Γαλλία, που προχώρησαν προς την κατεύθυνση της «αποπολιτικοποίησης» των υπουργικών αδικημάτων, με αναθεωρήσεις των Συνταγμάτων τους, δεν έχει καταργηθεί η κοινοβουλευτική παρέμβαση.
Στην Ιταλία, πριν από το 1989, την ποινική δίωξη ασκούσε το Κοινοβούλιο σε κοινή συνεδρίαση των δύο κλάδων του, με απόλυτη πλειοψηφία των μελών του, και η υπόθεση δικαζόταν από το Συνταγματικό Δικαστήριο. Μετά τη συνταγματική αναθεώρηση του 1989, η προκαταρκτική εξέταση και η προανάκριση ενεργούνται από ειδικό τριμελές δικαστικό συμβούλιο του κατά τόπον αρμοδίου Εφετείου, το οποίο αποφαίνεται ότι δεν πρέπει ή πρέπει να απαγγελθεί κατηγορία. Στη δεύτερη περίπτωση όμως, δηλαδή αν υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις για την παραπομπή του υπουργού στο αρμόδιο δικαστήριο - το οποίο πλέον δεν είναι το Συνταγματικό Δικαστήριο αλλά ένα κοινό ποινικό δικαστήριο, η ποινική δίωξη δεν προχωρεί χωρίς προηγούμενη άδεια του Κοινοβουλίου. Συγκεκριμένα, η Βουλή ή η Γερουσία, με απόλυτη πλειοψηφία των μελών τους, μπορούν να αποφασίσουν να μη γίνει παραπομπή, εάν ο κατηγορούμενος υπουργός έδρασε για την προστασία ενός συνταγματικώς προστατευόμενου κρατικού ή δημοσίου συμφέροντος.
Όσον αφορά δε τη Γαλλία, μετά τη συνταγματική αναθεώρηση του 1993, αρμόδιο για την εκδίκαση κατηγοριών κατά υπουργών είναι ένα ειδικό Ανώτατο Δικαστήριο, το οποίο αποτελείται από 6 βουλευτές και 6 γερουσιαστές, εκλεγόμενους από τα αντίστοιχα Σώματα, και τρεις δικαστές του γαλλικού Ακυρωτικού.
Το συγκριτικό αυτό βλέμμα, σε δύο χώρες που γνωρίζουν τον θεσμό της ποινικής ευθύνης των υπουργών από τον δέκατο ένατο αιώνα, επιτρέπει τη διαπίστωση ότι η κοινοβουλευτική παρέμβαση στη διαδικασία εκδίκασης των υπουργικών αδικημάτων δεν είναι ένα αναχρονιστικό κατάλοιπο μιας ξεπερασμένης εποχής. Υπάρχουν βέβαια και άλλα περιθώρια βελτίωσης του άρθρου 86 του Συντάγματος, ιδίως όσον αφορά το ζήτημα της «πολιτικής» παραγραφής που είναι υπερβολικά σύντομη. Ωστόσο, το ζητούμενο είναι κυρίως να μην εδραιωθεί στους πολίτες η πεποίθηση ότι το άρθρο 86 λειτουργεί ως μέσο κάλυψης των ποινικών ευθυνών των μελών της κυβέρνησης. Για να γίνει αυτό θα πρέπει οι βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος να ψηφίσουν κατά συνείδηση για τη σύσταση της «προανακριτικής» επιτροπής, χωρίς δεσμεύσεις κομματικής πειθαρχίας. Αυτό είναι, άλλωστε, και το νόημα της μυστικότητας της ψήφου στη συγκεκριμένη ψηφοφορία.