Χαράλαμπος Ανθόπουλος
Εφημερίδα "ΕΘΝΟΣ", 18/6/2008
Η προσωπική απόφαση του Γιώργου Παπανδρέου να ζητήσει το ΠΑΣΟΚ δημοψήφισμα για την έγκριση από το εκλογικό σώμα της μεταρρυθμιστικής Συνθήκης της Λισαβόνας δημιούργησε ένα πρόβλημα πολιτικής αξιοπιστίας του ΠΑΣΟΚ. Και αυτό επεσήμανε, με τη δημόσια διαφωνία του, ο Κώστας Σημίτης.
Από τη στιγμή που το ΠΑΣΟΚ ψήφισε στη Βουλή υπέρ της νέας Συνθήκης, τι νόημα έχει να καλέσει τον ελληνικό λαό να εγκρίνει πανηγυρικά... την κοινοβουλευτική σύμπραξη του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας στην κύρωση της Συνθήκης; Αλλωστε, όπως δείχνει η γαλλική και η ολλανδική εμπειρία, στην περίπτωση διεξαγωγής ενός τέτοιου δημοψηφίσματος είναι πολύ πιθανόν η λαϊκή θέληση να εκφραστεί σε ένα άλλο επίπεδο, σε σχέση με το αντικείμενο του δημοψηφίσματος. Για παράδειγμα, στην Ελλάδα η διεξαγωγή «κυρωτικού» δημοψηφίσματος για τη Συνθήκη της Λισαβόνας θα ήταν μια πολύ ωραία ευκαιρία για να εκφραστεί η διάχυτη δυσθυμία απέναντι στον δικομματισμό. Αυτό δεν θα ήταν ίσως κακό, αλλά δεν φαίνεται ιδιαίτερα ορθολογικό να επιδιώκει κάτι τέτοιο το ΠΑΣΟΚ.
Περαιτέρω, είναι αμφίβολο κατά τη γνώμη μου αν υπάρχει συνταγματική βάση για τη διεξαγωγή ενός τέτοιου δημοψηφίσματος. Η συμμετοχή της Ελλάδας στις διαδικασίες της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης αποτελεί ασφαλώς το κατ εξοχήν «κρίσιμο εθνικό θέμα» για το οποίο μπορεί να προκηρυχθεί δημοψήφισμα, μόνον όμως ύστερα από πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου και απόφαση της απόλυτης πλειοψηφίας του όλου αριθμού των βουλευτών (άρθρο 44, παρ. 2, εδάφιο α Συντ.). Επειδή καμία τέτοια πρόθεση δεν έχει η Νέα Δημοκρατία, η μόνη δυνατότητα που απομένει είναι να θεωρηθεί το ζήτημα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης ως «σοβαρό κοινωνικό ζήτημα» και να ζητηθεί η διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την έγκριση ή την απόρριψη του ψηφισθέντος από τη Βουλή νομοσχεδίου, με το οποίο κυρώθηκε η Συνθήκη της Λισαβόνας (άρθρο 44, παρ. 2, εδάφιο β Συντ.).
Να θυμίσουμε, όμως, εδώ ότι στις προπαρασκευαστικές εργασίες του άρθρου 44 ως παραδείγματα «σοβαρών κοινωνικών ζητημάτων» αναφέρθηκαν ο πολιτικός γάμος, η άμβλωση, η αποποινικοποίηση της μοιχείας. Σε αυτά θα μπορούσε να προστεθεί σήμερα και ο γάμος προσώπων του ίδιου φύλου. Η αρχική πρόθεση των συντακτών του άρθρου 44, παρ. 2, εδάφιου β Συντάγματος δεν ήταν πάντως να συμπεριλάβουν στα «σοβαρά κοινωνικά ζητήματα» και το ζήτημα της συμμετοχής της Ελλάδας στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Αυτό είναι ένα πολύ πιο σοβαρό ζήτημα, είναι πράγματι ένα «κρίσιμο εθνικό θέμα» υπό την έννοια του άρθρου 44, παρ. 2, εδάφιου α Συντ.
Οι προηγούμενες πολιτικές και συνταγματικές ενστάσεις για την απόφαση του Γιώργου Παπανδρέου να ζητήσει τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για τη Συνθήκη της Λισαβόνας επιδέχονται βέβαια και αυτές με τη σειρά τους πολιτικό και συνταγματικό αντίλογο. Το πρόβλημα είναι, όμως, ότι ένας τέτοιος ενδοκομματικός διάλογος, στον οποίο η διαφορετική αντίληψη από εκείνη του Γιώργου Παπανδρέου θα μπορεί να εκφραστεί δημόσια, ακόμη και με γνώμη ή και ψήφο μέσα στη Βουλή, δεν είναι πλέον δυνατός στο ΠΑΣΟΚ. Και, όμως, η μόνη δυνατότητα του Γιώργου Παπανδρέου να μεγιστοποιήσει την αποτελεσματικότητα του ΠΑΣΟΚ θα ήταν να αποδεχτεί την ελευθερία της κριτικής και της διαφωνίας μέσα στο ΠΑΣΟΚ.
Από τη στιγμή που το ΠΑΣΟΚ ψήφισε στη Βουλή υπέρ της νέας Συνθήκης, τι νόημα έχει να καλέσει τον ελληνικό λαό να εγκρίνει πανηγυρικά... την κοινοβουλευτική σύμπραξη του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας στην κύρωση της Συνθήκης; Αλλωστε, όπως δείχνει η γαλλική και η ολλανδική εμπειρία, στην περίπτωση διεξαγωγής ενός τέτοιου δημοψηφίσματος είναι πολύ πιθανόν η λαϊκή θέληση να εκφραστεί σε ένα άλλο επίπεδο, σε σχέση με το αντικείμενο του δημοψηφίσματος. Για παράδειγμα, στην Ελλάδα η διεξαγωγή «κυρωτικού» δημοψηφίσματος για τη Συνθήκη της Λισαβόνας θα ήταν μια πολύ ωραία ευκαιρία για να εκφραστεί η διάχυτη δυσθυμία απέναντι στον δικομματισμό. Αυτό δεν θα ήταν ίσως κακό, αλλά δεν φαίνεται ιδιαίτερα ορθολογικό να επιδιώκει κάτι τέτοιο το ΠΑΣΟΚ.
Περαιτέρω, είναι αμφίβολο κατά τη γνώμη μου αν υπάρχει συνταγματική βάση για τη διεξαγωγή ενός τέτοιου δημοψηφίσματος. Η συμμετοχή της Ελλάδας στις διαδικασίες της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης αποτελεί ασφαλώς το κατ εξοχήν «κρίσιμο εθνικό θέμα» για το οποίο μπορεί να προκηρυχθεί δημοψήφισμα, μόνον όμως ύστερα από πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου και απόφαση της απόλυτης πλειοψηφίας του όλου αριθμού των βουλευτών (άρθρο 44, παρ. 2, εδάφιο α Συντ.). Επειδή καμία τέτοια πρόθεση δεν έχει η Νέα Δημοκρατία, η μόνη δυνατότητα που απομένει είναι να θεωρηθεί το ζήτημα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης ως «σοβαρό κοινωνικό ζήτημα» και να ζητηθεί η διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την έγκριση ή την απόρριψη του ψηφισθέντος από τη Βουλή νομοσχεδίου, με το οποίο κυρώθηκε η Συνθήκη της Λισαβόνας (άρθρο 44, παρ. 2, εδάφιο β Συντ.).
Να θυμίσουμε, όμως, εδώ ότι στις προπαρασκευαστικές εργασίες του άρθρου 44 ως παραδείγματα «σοβαρών κοινωνικών ζητημάτων» αναφέρθηκαν ο πολιτικός γάμος, η άμβλωση, η αποποινικοποίηση της μοιχείας. Σε αυτά θα μπορούσε να προστεθεί σήμερα και ο γάμος προσώπων του ίδιου φύλου. Η αρχική πρόθεση των συντακτών του άρθρου 44, παρ. 2, εδάφιου β Συντάγματος δεν ήταν πάντως να συμπεριλάβουν στα «σοβαρά κοινωνικά ζητήματα» και το ζήτημα της συμμετοχής της Ελλάδας στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Αυτό είναι ένα πολύ πιο σοβαρό ζήτημα, είναι πράγματι ένα «κρίσιμο εθνικό θέμα» υπό την έννοια του άρθρου 44, παρ. 2, εδάφιου α Συντ.
Οι προηγούμενες πολιτικές και συνταγματικές ενστάσεις για την απόφαση του Γιώργου Παπανδρέου να ζητήσει τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για τη Συνθήκη της Λισαβόνας επιδέχονται βέβαια και αυτές με τη σειρά τους πολιτικό και συνταγματικό αντίλογο. Το πρόβλημα είναι, όμως, ότι ένας τέτοιος ενδοκομματικός διάλογος, στον οποίο η διαφορετική αντίληψη από εκείνη του Γιώργου Παπανδρέου θα μπορεί να εκφραστεί δημόσια, ακόμη και με γνώμη ή και ψήφο μέσα στη Βουλή, δεν είναι πλέον δυνατός στο ΠΑΣΟΚ. Και, όμως, η μόνη δυνατότητα του Γιώργου Παπανδρέου να μεγιστοποιήσει την αποτελεσματικότητα του ΠΑΣΟΚ θα ήταν να αποδεχτεί την ελευθερία της κριτικής και της διαφωνίας μέσα στο ΠΑΣΟΚ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου