27/4/10

ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΜΙΑΣ ΧΡΕΟΚΟΠΙΑΣ
Ξενοφών Κοντιάδης
Εφημερίδα "ΕΘΝΟΣ", 27.4.2010

Οι δύο ιστορικές χρεοκοπίες της ελληνικής οικονομίας, το 1893 και το 1932, συνοδεύτηκαν από την αποπομπή και την εκούσια εξορία των δύο μεγαλύτερων πολιτικών ηγετών της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας, του Χαρίλαου Τρικούπη και του Ελευθέριου Βενιζέλου.
Επί πρωθυπουργίας τους κηρύχθηκε πτώχευση του ελληνικού κράτους ως αποτέλεσμα της αδυναμίας να επιφέρουν τις αναγκαίες αλλαγές στη διάρθρωση της οικονομίας. Είναι αξιοσημείωτο ότι η δεύτερη ελληνική χρεοκοπία συντελέστηκε εν μέσω διεθνούς οικονομικής κρίσης, τρία χρόνια μετά το κραχ του 1929.
Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει το πολιτικό μέγεθος του Τρικούπη και του Βενιζέλου, ούτε το γεγονός ότι οι μεταρρυθμίσεις που προώθησαν άλλαξαν ριζικά την εικόνα της Ελλάδας.
Ούτε, όμως, μπορούν να αγνοηθούν οι ευθύνες τους, ιδίως οι παραλείψεις τις κρίσιμες περιόδους που οδήγησαν στην πτώχευση. Όλα αυτά έχουν αναλυθεί διεξοδικά από ιστορικούς και οικονομολόγους. Μόνο μια τελευταία ιστορική αναφορά: τις πτωχεύσεις ακολούθησαν κοινωνικές αναταράξεις, ενίσχυση του αγροτικού και εργατικού κινήματος και, ασφαλώς, τεράστια οπισθοδρόμηση της χώρας.
Σε τι χρησιμεύουν σήμερα οι προηγούμενες επισημάνσεις; Μήπως προσφέρουν απλά παραδείγματα για το μέλλον των πολιτικών ηγεσιών, που επί των ημερών τους συντελείται μια εθνική χρεοκοπία; Όταν ακόμη και γίγαντες της πολιτικής αποπέμφθηκαν, ποια θα είναι η τύχη των σημερινών κρατούντων;
Στα ερωτήματα αυτά οι απαντήσεις δεν προκύπτουν μόνο με αναφορά στην ελληνική ιστορία, αφού πολλές «επεμβάσεις» του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου ανά τον κόσμο οδήγησαν σε παρεμφερή πολιτικά και οικονομικά αποτελέσματα.
Στην Αργεντινή κυριάρχησε το εμβληματικό σύνθημα «να φύγουν όλοι, να μη μείνει κανείς» για την πολιτική τάξη που παρέδωσε τη χώρα στο ΔΝΤ, υποβαθμίζοντας την οικονομία και προκαλώντας έξαρση των κοινωνικών ανισοτήτων, της ανεργίας και του κοινωνικού αποκλεισμού.
Στην Ουγγαρία οι σοσιαλδημοκράτες κατέρρευσαν εκλογικά, αφού θεωρήθηκαν πολιτικά υπεύθυνοι για την προσφυγή στο ΔΝΤ και τα δεινά που τη συνόδευσαν. Την ίδια στιγμή τα ποσοστά της Ακροδεξιάς σημείωσαν εκρηκτική άνοδο.
Η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται νομοτελειακά. Θα μπορούσε ασφαλώς να υποστηριχτεί πειστικά ότι αφού την ευθύνη για την κηδεμονία της χώρας δεν φέρει η κυβέρνηση Παπανδρέου, αλλά οι προηγούμενες κυβερνήσεις, ιδίως αυτή του Κ. Καραμανλή, οι πολίτες δεν θα «τιμωρήσουν» τη σημερινή κυβέρνηση.
Είναι, όμως, έτσι τα πράγματα; Η μελέτη της Ιστορίας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι τελικά την ευθύνη επωμίζονται και εκείνοι που θέτουν τη χώρα σε κηδεμονία ή κηρύσσουν τη «χρεοκοπία», υπό τυπική ή ουσιαστική έννοια, ανεξάρτητα από το μερίδιο ευθύνης τους. Και ότι η οργή της κοινωνίας μεταφράζεται σε συνολική απαξίωση της πολιτικής τάξης, αν όχι ευρύτερα του πολιτικού συστήματος.
Σε τελική ανάλυση οφείλουν όλοι να προετοιμάζονται για μια πολιτική, οικονομική και κοινωνική κοσμογονία, από την οποία θα προκύψει μια εντελώς νέα πραγματικότητα.

6/4/10

ΕΓΚΛΗΜΑ ΧΩΡΙΣ ΤΙΜΩΡΙΑ
Ξενοφών Κοντιάδης
Εφημερίδα "ΕΘΝΟΣ", 6.4.2010

Η ελληνική κοινωνία βρίσκεται σήμερα σε κρίσιμη καμπή. Από τη μία πλευρά, η απότομη αποκάλυψη της δεινής οικονομικής θέσης της χώρας τον περασμένο Οκτώβριο και οι έκτοτε αλλεπάλληλες «δυσάρεστες εκπλήξεις» έχουν ασφαλώς προσγειώσει όσους συνέχιζαν να διαβιούν με τον μύθο περί ισχυρής Ελλάδας. Ούτε η είσοδος στην ΟΝΕ και η ασφάλεια του ευρώ αποδείχθηκαν πανάκεια ούτε ο παρατεταμένος καταναλωτικός - δανειακός ευδαιμονισμός, ακόμη και μη εχόντων, και η παρασιτική αναπαραγωγή συντεχνιακών προνομίων μπορούν να παραταθούν περαιτέρω. Η πενταετία 2004-2009 αποτέλεσε ίσως την τελευταία περίοδο κατασπατάλησης της δημόσιας περιουσίας και υπερχρέωσης της ελληνικής οικονομίας προς όφελος κουμπάρων και τζαμπατζήδων. Ξαφνικά η Ελλάδα έπαυσε πλέον να αποτελεί τη χώρα των θαυμάτων.
Από την άλλη πλευρά, ωστόσο, η παρατεινόμενη διεθνής ταπείνωση της χώρας δεν αρκούσε για να καταστεί πλήρως αντιληπτό ότι για αυτή την κατάρρευση δεν ευθύνεται απλώς ένας αποτυχημένος, ανεπαρκής πρωθυπουργός της Νέας Δημοκρατίας και οι περί αυτόν, αλλά ευρύτερα το πολιτικό και διοικητικό σύστημα και ένα συγκεκριμένο μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης. Ορισμένοι συνεχίζουν να αναζητούν τα αίτια της σύγχρονης «ελληνικής τραγωδίας» αποκλειστικά στην παγκοσμιοποίηση, στους διεθνείς κερδοσκόπους, στις άπληστες κεφαλαιαγορές, στα πλεονασματικά κράτη του ευρωπαϊκού Βορρά με τις κεντροδεξιές κυβερνήσεις.
Όλα τα προηγούμενα χωρίς αμφιβολία είναι καθοριστικά. Ίσως όμως πιο απλό, σίγουρα πάντως πιο χρήσιμο, θα ήταν να αναζητηθούν ευθύνες και από την εγχώρια πολιτική ελίτ, από ένα πολιτικοθεσμικό σύστημα που κυοφόρησε τη διαφθορά, την αναποτελεσματικότητα και τη σπατάλη των κρατικών μηχανισμών και εξέθρεψε μια κρατικοδίαιτη και αντιπαραγωγική οικονομία χωρίς καινοτομική δυναμική, εγκλωβισμένη σε γραφειοκρατικά βάρη και συντεχνιακές δουλείες. Ωστόσο, στην πραγματικότητα ευθύνες, με την ουσιαστική έννοια του όρου, δεν μπορούν πλέον να αναζητηθούν από κανέναν, ούτε καν από όσους διέπραξαν ποινικά αδικήματα εις βάρος του ελληνικού κράτους κατά τη θητεία τους σε πολιτικά αξιώματα, αφού η πολιτική τάξη έχει μεριμνήσει σε ανύποπτο χρόνο να θωρακίσει, με ένα υπερπροστατευτικό θεσμικό πλαίσιο, τους επίορκους. Στην πράξη, όπως αποδείχθηκε, τα πολιτικά πρόσωπα δεν είναι δυνατόν να διωχθούν ποινικά. Το γεγονός ότι στην πλειονότητά τους παραμένουν στην πολιτική σκηνή δεν αμβλύνει την αναξιοπιστία τους.
Δεν απομένει, λοιπόν, παρά η καταμέτρηση των θυμάτων. Το νεοφιλελεύθερης αντίληψης πρόγραμμα λιτότητας και η αρνητική ανάπτυξη οδηγούν αναπόφευκτα σε μαζικές απολύσεις, σε περαιτέρω συρρίκνωση των μεσαίων και χαμηλών εισοδημάτων, σε περιστολή των κοινωνικών δικαιωμάτων, στο σύγχρονο δουλεμπόριο της ανασφάλιστης εργασίας και, το χειρότερο από όλα, στην απογείωση της ανεργίας και της απαξίωσης των νέων. Όσοι πανηγυρίζουν για τη διάσωση της χώρας από τη χρεοκοπία ίσως βιάστηκαν. Ακόμη και αν αποσοβηθεί η παύση πληρωμών από το ελληνικό δημόσιο, η ηθική και πολιτική χρεοκοπία της πολιτείας έχει συντελεστεί και οι κοινωνικές της συνέπειες θα είναι οδυνηρές και, πιθανόν, ανεπανόρθωτες.