2/7/08

Η ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΗΣ ΚΟΜΜΑΤΟΚΡΑΤΙΑΣ
Χαράλαμπος Ανθόπουλος
Εφημερίδα "ΕΘΝΟΣ", 2/07/2008

Από ένα φαινομενικά ελάσσονος σημασίας γεγονός μπορούμε να αντλήσουμε χρήσιμα συμπεράσματα για τις αιτίες και τη φύση της κρίσης του ελληνικού πολιτικού συστήματος. Όπως ότι τα δύο μεγάλα κόμματα έχουν χάσει πλέον την επαφή τους με την πραγματικότητα.
Έτσι, ακριβώς τη στιγμή που η απαξίωση του πολιτικού συστήματος και της πολιτικής τάξης είναι πιο έντονη από ποτέ άλλοτε, η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ -με τη συνέργεια του ΛΑΟΣ- αποφάσισαν να «τακτοποιήσουν» τους μετακλητούς και τους αποσπασμένους υπαλλήλους της Βουλής, τους νυν αλλά... και τους επόμενους, μέχρι τη λήξη της βουλευτικής περιόδου. Χρησιμοποίησαν δηλαδή τον θεσμό της «αυτονομίας» της Βουλής ως μέσο άσκησης πολιτικής πατρωνίας. Το χειρότερο είναι όμως ότι τόσο η ΝΔ όσο και το ΠΑΣΟΚ αδιαφόρησαν πλήρως για τη δημόσια κριτική εναντίον αυτής της «εναρμονισμένης» πρακτικής τους, επιβεβαιώνοντας τελικά την αυτοαναφορικότητα και την εναλλαξιμότητά τους στο πλαίσιο του πελατειακού κομματοκρατικού συστήματος που καθιερώθηκε στην Ελλάδα κατά τη μεταπολιτευτική περίοδο.
Αλλά το σύστημα αυτό είναι πλέον ένας «γίγαντας με πήλινα πόδια». Στα τέσσερα χρόνια της διακυβέρνησής της η ΝΔ κατάφερε να εξαντλήσει το αρχικό «ηθικό κεφάλαιό» της, υιοθετώντας όλες τις γνώριμες στην ελληνική πολιτική πελατειακές πρακτικές και επινοώντας καινούργιες (π.χ. τη γενικευμένη χρήση της συνέντευξης για τις προσλήψεις στο Δημόσιο). Ενα όχι ευκαταφρόνητο μέρος των εκλογέων της σίγουρα δεν είναι ενθουσιασμένο από αυτές τις πρακτικές.
Από την άλλη πλευρά, το ΠΑΣΟΚ μόνο κατά περίπτωση απαρνείται το κομματοκρατικό παρελθόν του. Οι προγραμματικές του υποσχέσεις για την καταπολέμηση των πελατειακών πρακτικών έχουν προς το παρόν μόνο θεωρητική αξία, αφού το κόμμα αυτό βρίσκεται στην αντιπολίτευση, και δεν επαληθεύτηκαν πάντως στην περίπτωση της προνομιακής μεταχείρισης των υπαλλήλων της Βουλής - όπου μόνον ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΚΚΕ διαχώρισαν τη θέση τους. Εν τω μεταξύ, ο αρχηγός του έχει επιβάλει ένα καθεστώς «πειθαρχικής κομματοκρατίας» στο εσωτερικό του κόμματος, που ταιριάζει περισσότερο σε μονολιθικά κόμματα της κομμουνιστικής παράδοσης παρά σε ένα σύγχρονο σοσιαλιστικό κόμμα. Άλλωστε, κατά την παρούσα φάση, φαίνεται ότι αυτό που τον ενδιαφέρει περισσότερο είναι να διατηρήσει τον μονοπωλιακό έλεγχο ενός μέρους του εκλογικού σώματος παρά να κερδίσει τις επόμενες εκλογές. Όμως, από ένα σημαντικό μέρος των μελών και των εκλογέων του ΠΑΣΟΚ, ο μετασχηματισμός του σε ένα «προσωπικό κόμμα» δεν είναι πλέον υποφερτός.
Υπό αυτές τις συνθήκες ένα μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης -τουλάχιστον 25% σύμφωνα με τις πρόσφατες δημοσκοπήσεις- βρίσκεται σε πορεία εξόδου από τα δύο μεγάλα κόμματα, χωρίς να στρέφεται προς τον ΣΥΡΙΖΑ, η επέκταση του οποίου φαίνεται ότι έχει φθάσει στα όριά της. Έτσι δημιουργούνται για πρώτη φορά κατά τη μεταπολιτευτική περίοδο οι αντικειμενικές προϋποθέσεις για τη δημιουργία ενός «τρίτου πόλου», φιλελεύθερου - δημοκρατικού - σοσιαλιστικού, ο οποίος θα μπορούσε να δώσει -ίσως- μια νέα πνοή στην καθηλωμένη ελληνική πολιτική.