Χαράλαμπος Ανθόπουλος
Εφημερίδα "ΕΘΝΟΣ", 24.9.2008
Όλες οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η κυβέρνηση κατά την παρούσα πολιτική συγκυρία δεν βρίσκεται σε αρμονία προς το λαϊκό αίσθημα. Αυτό οφείλεται, ως έναν βαθμό, στη γενική οικονομική της πολιτική και στα αλλοπρόσαλλα φορολογικά της μέτρα.
Κυρίως όμως οφείλεται στο γεγονός ότι η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών δείχνει να πιστεύει πως η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας δεν θέλει ή δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τα φαινόμενα της πολιτικής διαφθοράς. Κατά τον Απρίλιο-Ιούνιο του 2007, μεσούντος του σκανδάλου των ομολόγων, το μεγαλύτερο μέρος της κοινής γνώμης εξακολουθούσε να πιστεύει ότι το ηθικό ζήτημα αφορούσε περισσότερο το ΠΑΣΟΚ παρά τη Νέα Δημοκρατία (βλ. σχετικά τα στοιχεία που παρουσιάζει ο Γ. Μαυρής στην «Καθημερινή» της 18.9.2007). Η υπόθεση Ζαχόπουλου, η υπόθεση Παυλίδη, από μια άποψη η υπόθεση Βουλγαράκη, και κυρίως το μέγα σκάνδαλο της ανταλλαγής κτημάτων με τη Μονή Βατοπεδίου άλλαξαν άρδην την πεποίθηση αυτή. Τώρα πλέον το ηθικό ζήτημα συσχετίζεται πρωτίστως με συμπεριφορές μελών της κυβέρνησης, υφυπουργών ή εμπίστων αξιωματούχων. Έτσι, από εδώ και πέρα, η Νέα Δημοκρατία δεν μπορεί να επικαλείται κάποια υποθετική ηθική ανωτερότητά της, αφού τα γεγονότα βεβαιώνουν το αντίθετο.
Όσον αφορά το ΠΑΣΟΚ, έχει μια μεγάλη ευκαιρία να επεξεργασθεί και να παρουσιάσει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα αντι-διαφθοράς, το οποίο πρέπει να περιλαμβάνει και τον αυστηρό οικονομικό έλεγχο των πολιτικών προσώπων από μια πραγματικά ανεξάρτητη Αρχή. Κατά την παρούσα συγκυρία, ένα τέτοιο πρόγραμμα είναι πολύ χρησιμότερο από οποιοδήποτε γενικό πολιτικό ή οικονομικό πρόγραμμα. Θεωρητικά, το ίδιο θα μπορούσε να κάνει και η κυβέρνηση. Πλην όμως, για να είναι αξιόπιστο ένα τέτοιο πρόγραμμα από την πλευρά της κυβέρνησης, θα έπρεπε να συνοδεύεται από την αποκομματικοποίηση του κράτους, κάτι το οποίο είναι έξω από τη λογική του κυβερνώντος κόμματος. Η πολιτική διαφθορά είναι γέννημα και θρέμμα του κομματικού κράτους, το οποίο κατά την περίοδο της διακυβέρνησης της χώρας από τη Νέα Δημοκρατία έφτασε στο ανώτερό του στάδιο.
Μιλήσαμε προηγουμένως για το λαϊκό αίσθημα που καταγράφεται στις δημοσκοπήσεις. Το λαϊκό αίσθημα δεν ταυτίζεται με τη λαϊκή θέληση, η οποία εκδηλώνεται μέσω των εκλογών. Από την άποψη αυτή, το κομβικό σημείο της παρούσας πολιτικής φάσης είναι οι ευρωεκλογές της 7ης Ιουνίου 2009. Στις εκλογές αυτές θα εκφραστεί η βούληση του εκλογικού σώματος όχι τόσο για τα ευρωπαϊκά θέματα όσο για τα εσωτερικά θέματα. Εάν διατηρηθεί το προβάδισμα του ΠΑΣΟΚ στις δημοσκοπήσεις και επιβεβαιωθεί στις ευρωεκλογές, τότε οι πρόωρες βουλευτικές εκλογές θα είναι μάλλον αναπόφευκτες, με πρωτοβουλία της κυβέρνησης, αλλά με δυσμενείς γι αυτή πολιτικούς όρους. Εάν παρά ταύτα η Νέα Δημοκρατία ανακτήσει προβάδισμα στις ευρωεκλογές, τότε το πιο πιθανό είναι να εξαντλήσει την κοινοβουλευτική περίοδο ή πάντως να διεκπεραιώσει όλες τις εκκρεμότητές της μέχρι την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας, τον Μάρτιο του 2010.
Κυρίως όμως οφείλεται στο γεγονός ότι η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών δείχνει να πιστεύει πως η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας δεν θέλει ή δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τα φαινόμενα της πολιτικής διαφθοράς. Κατά τον Απρίλιο-Ιούνιο του 2007, μεσούντος του σκανδάλου των ομολόγων, το μεγαλύτερο μέρος της κοινής γνώμης εξακολουθούσε να πιστεύει ότι το ηθικό ζήτημα αφορούσε περισσότερο το ΠΑΣΟΚ παρά τη Νέα Δημοκρατία (βλ. σχετικά τα στοιχεία που παρουσιάζει ο Γ. Μαυρής στην «Καθημερινή» της 18.9.2007). Η υπόθεση Ζαχόπουλου, η υπόθεση Παυλίδη, από μια άποψη η υπόθεση Βουλγαράκη, και κυρίως το μέγα σκάνδαλο της ανταλλαγής κτημάτων με τη Μονή Βατοπεδίου άλλαξαν άρδην την πεποίθηση αυτή. Τώρα πλέον το ηθικό ζήτημα συσχετίζεται πρωτίστως με συμπεριφορές μελών της κυβέρνησης, υφυπουργών ή εμπίστων αξιωματούχων. Έτσι, από εδώ και πέρα, η Νέα Δημοκρατία δεν μπορεί να επικαλείται κάποια υποθετική ηθική ανωτερότητά της, αφού τα γεγονότα βεβαιώνουν το αντίθετο.
Όσον αφορά το ΠΑΣΟΚ, έχει μια μεγάλη ευκαιρία να επεξεργασθεί και να παρουσιάσει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα αντι-διαφθοράς, το οποίο πρέπει να περιλαμβάνει και τον αυστηρό οικονομικό έλεγχο των πολιτικών προσώπων από μια πραγματικά ανεξάρτητη Αρχή. Κατά την παρούσα συγκυρία, ένα τέτοιο πρόγραμμα είναι πολύ χρησιμότερο από οποιοδήποτε γενικό πολιτικό ή οικονομικό πρόγραμμα. Θεωρητικά, το ίδιο θα μπορούσε να κάνει και η κυβέρνηση. Πλην όμως, για να είναι αξιόπιστο ένα τέτοιο πρόγραμμα από την πλευρά της κυβέρνησης, θα έπρεπε να συνοδεύεται από την αποκομματικοποίηση του κράτους, κάτι το οποίο είναι έξω από τη λογική του κυβερνώντος κόμματος. Η πολιτική διαφθορά είναι γέννημα και θρέμμα του κομματικού κράτους, το οποίο κατά την περίοδο της διακυβέρνησης της χώρας από τη Νέα Δημοκρατία έφτασε στο ανώτερό του στάδιο.
Μιλήσαμε προηγουμένως για το λαϊκό αίσθημα που καταγράφεται στις δημοσκοπήσεις. Το λαϊκό αίσθημα δεν ταυτίζεται με τη λαϊκή θέληση, η οποία εκδηλώνεται μέσω των εκλογών. Από την άποψη αυτή, το κομβικό σημείο της παρούσας πολιτικής φάσης είναι οι ευρωεκλογές της 7ης Ιουνίου 2009. Στις εκλογές αυτές θα εκφραστεί η βούληση του εκλογικού σώματος όχι τόσο για τα ευρωπαϊκά θέματα όσο για τα εσωτερικά θέματα. Εάν διατηρηθεί το προβάδισμα του ΠΑΣΟΚ στις δημοσκοπήσεις και επιβεβαιωθεί στις ευρωεκλογές, τότε οι πρόωρες βουλευτικές εκλογές θα είναι μάλλον αναπόφευκτες, με πρωτοβουλία της κυβέρνησης, αλλά με δυσμενείς γι αυτή πολιτικούς όρους. Εάν παρά ταύτα η Νέα Δημοκρατία ανακτήσει προβάδισμα στις ευρωεκλογές, τότε το πιο πιθανό είναι να εξαντλήσει την κοινοβουλευτική περίοδο ή πάντως να διεκπεραιώσει όλες τις εκκρεμότητές της μέχρι την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας, τον Μάρτιο του 2010.
