22/6/08

ΟΙ ΕΚΛΟΓΕΣ ΑΠΑΙΤΟΥΝ ΕΣΩΚΟΜΜΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Δημήτρης Τσάτσος

Εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ", 20/10/2007

1. Οι εκλογές για ανάδειξη προέδρου του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης στις 11 Νοεμβρίου 2007 και όσα (κακώς ή καλώς) θεωρείται από πολλούς ότι συμβαίνουν στην προεκλογική διαδικασία, καθιστούν αναγκαία την αναφορά σε ορισμένα ζητήματα δημοκρατικής λειτουργίας του κόμματος και συνακόλουθα του πολιτεύματος.
2. Η τήρηση δημοκρατικών αρχών εδώ δεν αποτελεί κυρίως θέμα κομματικής «αισθητικής» ή πολιτικής «αξιοπιστίας», αλλά προκύπτει από αναγνώσιμο κανόνα του Συντάγματος. Εξηγούμαι: Γίνεται εύλογα δεκτό πως ο συνταγματικός κανόνας της εσωκομματικής δημοκρατίας ισχύει για κάθε πολίτευμα, έστω κι αν δεν υπάρχει στο Σύνταγμα ειδική διάταξη, και αυτό γιατί η αρχή της εσωκομματικής δημοκρατίας προκύπτει απ΄ ευθείας και άμεσα από τη δημοκρατική αρχή που το ελληνικό Σύνταγμα θεσπίζει στο Άρθρο 1 1. Αυτό επιβεβαιώνεται άλλωστε εμμέσως πλην σαφώς και από το Άρθρο 29 1 του Συντάγματός μας, κατά το οποίο η οργάνωση και η δράση των πολιτικών κομμάτων «οφείλει να εξυπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος». Κόμματα όμως χωρίς δημοκρατική οργάνωση, με δομή αρχηγική ή παραγοντική ή και με κυρίαρχους τους μηχανισμούς και με προβληματικές εσωκομματικές εκλογικές διαδικασίες δεν μπορούν να υπηρετούν, όπως θέλει το Σύνταγμα, τη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Το κόμμα είναι ο θεσμός συμμετοχής του πολίτη στα δημόσια πράγματα. Αυτό όμως επιτυγχάνεται μόνο με την εφαρμογή της αρχής της εσωκομματικής δημοκρατίας.
3. Από την ώρα που διεξάγονται «ανοιχτές» εκλογές με τρεις υποψηφίους και όχι έναν, η δημοκρατική αξιοπιστία της διαδικασίας, όπως την θέλει και το Σύνταγμα, εξαρτάται απολύτως από την τήρηση ορισμένων πιο ειδικών στοιχειωδών κανόνων που προκύπτουν αβίαστα από τα Άρθρα 1 1 και 29 1 του Συντάγματος και πιο γενικά από τις κατακτήσεις του ευρωπαϊκού δημοκρατικού συνταγματικού πολιτισμού.
4. Η πρωταρχική και θεμελιώδης αρχή που επιτάσσει ο συνταγματικός κανόνας της εσωκομματικής δημοκρατίας (και) για την εν εξελίξει εκλογική διαδικασία είναι η «ισότητα των όπλων» μεταξύ των τριών υποψήφιων προέδρων. Χωρίς οι τρεις υποψήφιοι πρόεδροι να έχουν από το κόμμα εξασφαλισμένες ΙΣΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ, η εκλογή θα είναι αποτέλεσμα μιας δημοκρατικά αναξιόπιστης διαδικασίας, ασύμφωνης με τις σχετικές συνταγματικές επιταγές.
5. Να μερικά ενδεικτικά παραδείγματα πεδίων εφαρμογής της αρχής της εσωκομματικής δημοκρατίας κατά την εκλογή προέδρου από τη βάση:
α. Το γεγονός ότι ένας από τους τρεις υποψηφίους είναι ο εν ενεργεία πρόεδρος του κόμματος δημιουργεί ορισμένα ευαίσθητα ζητήματα που πρέπει - είμαι βέβαιος και με δική του επιθυμία- να αντιμετωπιστούν. Ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, πάντως, έως τις 11 Νοεμβρίου, ο πρόεδρος οφείλει να διεξάγει τον αντιπολιτευτικό αγώνα με την ενίσχυση όλων. Αυτή είναι «η προς τα έξω» λειτουργία του, που είναι αυτονόητη. Προς τα έσω του κόμματος, όμως, πρέπει να τυγχάνει της μεταχείρισης που επιφυλάσσεται από το κόμμα και στους άλλους δυο υποψηφίους. Διαφορετικά, αν και εφ΄ όσον αυτό τυχόν δεν συμβαίνει, τότε θα ευτελίζεται η συνταγματικά αναγκαία δημοκρατικότητα της εκλογικής διαδικασίας.
β. Οι οργανώσεις του κόμματος οφείλουν να ανοίξουν τις πόρτες τους απολύτως ισότιμα και στους τρεις υποψηφίους στο μέτρο που επιθυμούν να επικοινωνήσουν με τους κατά τόπον συμπολίτες τους. Η κομματική οργάνωση, ως οργάνωση, δεν είναι επιτρεπτό να υποστηρίζει έναν ορισμένο υποψήφιο. Στην εκλογή προέδρου δεν μπορεί να θεωρείται ένας ως ο επίσημος κομματικός υποψήφιος που στηρίζεται από το ΚΟΜΜΑ και οι άλλοι να θεωρούνται «παράνομοι» ή «υπονομευτές». Το κόμμα είναι ο οργανωτής ελεύθερων εσωκομματικών εκλογών και έτσι πρέπει να λειτουργεί. Αντίθετες πρακτικές, αν και εφ΄ όσον τυχόν υφίστανται, θα θυμίσουν παλαιά και ξεχασμένα καθεστώτα, και θα ευτελίσουν τη συνταγματικά αναγκαία δημοκρατικότητα της εκλογικής διαδικασίας.
γ. Οι εγκαταστάσεις του κόμματος και το προσωπικό πρέπει κατά πλήρη ισοτιμία να βρίσκονται στη διάθεση και των τριών υποψηφίων, αλλά και των οπαδών τους. Θα ήταν απαράδεκτο ο οπαδός που ζητάει μια πληροφορία για τη διαδικασία της ψηφοφορίας και που (κακώς βέβαια) δηλώνει «τίνος είναι» να μην εξυπηρετείται αν δεν δηλώνει ότι είναι οπαδός του εν ενεργεία προέδρου. Αυτά, εφ΄ όσον και στο μέτρο που συμβαίνουν, ευτελίζουν τη συνταγματικά αναγκαία δημοκρατι- κότητα της εκλογικής διαδικασίας.
δ. Ο εκ των υποψηφίων εν ενεργεία πρόεδρος θα συνέβαλλε πολύ θετικά, αν απέτρεπε φίλους του να πιέζουν ψυχικά- δήθεν εκ μέρους του- πρόσωπα που έτυχε να τιμήσει ζητώντας τώρα «εξόφληση» της υποχρέωσης. Αν αυτό συμβαίνει, ευτελίζεται η συνταγματικά αναγκαία δημοκρατικότητα της εκλογικής διαδικασίας.
ε. Εάν ο εκλογικός αγώνας έχει οικονομικό κόστος, κι αν το κόμμα θελήσει να τον ενισχύσει οικονομικά, τότε πρέπει να τηρηθεί απόλυτη ισότητα μεταξύ των υποψηφίων. Διαφορετικά, αν και εφ΄ όσον αυτό τυχόν δεν συμβαίνει, ευτελίζεται η συνταγματικά αναγκαία δημοκρατικότητα της εκλογικής διαδικασίας.
στ. Το επιχείρημα: «Τον Α θεωρώ αντικειμενικά χρησιμότερο για το κόμμα, αλλά λόγω ιδιωτικών ηθικών και συναισθηματικών υποχρεώσεών μου στηρίζω τον Β ή τον Γ» νοθεύει τον δημοκρατικό χαρακτήρα της εκλογής. Κι αυτό διότι όταν κάποιος με επιρροή συνιστά στους συμπολίτες του τον Α (αυτό σημαίνει το ρήμα «στηρίζω» που διαφέρει από το ρήμα «ψηφίζω»), σε πολίτες δηλαδή που δεν έχουν τις ίδιες ηθικές και συναισθηματικές δεσμεύσεις με αυτόν, είναι σαν να χρησιμοποιεί και τη συνείδηση των άλλων που επηρεάζει, για να εμπλουτίσει την εκπλήρωση της κατά πάντα σεβαστής, προσωπικής του όμως, δέσμευσης. Και αυτό και στο μέτρο που συμβαίνει ευτελίζει τη συνταγματικά αναγκαία δημοκρατικότητα της εκλογικής διαδικασίας.
6. Έως τις 11 Νοεμβρίου υπάρχει καιρός για βελτιώσεις. Και για να προλάβω τις συνήθεις και αναμενόμενες διαστροφές των σκέψεων που εξέθεσα, συμπληρώνω:
α. Ο ευτελισμός της εκλογικής διαδικασίας, αν και στο μέτρο που τυχόν συντελείται, δεν πλήττει μόνο εκείνους εναντίον των οποίων συντελείται ο ευτελισμός, αλλά και εκείνους χάριν των οποίων συντελείται ο ευτελισμός. Κυρίως αυτούς!
β. Ο ευτελισμός της διαδικασίας, αν και στο μέτρο που τυχόν συντελείται, θα πλήξει όποιον κι αν εκλεγεί, είτε είναι εκείνος χάριν της εκλογής του οποίου οργανώθηκε είτε είναι ένας από αυτούς εναντίον των οποίων οργανώθηκε ο ευτελισμός. Άρα, έτσι κι αλλιώς, θα πλήξει τον κομματικό θεσμό, όπως τον θέλει το Σύνταγμα, και συνακόλουθα το πολιτικό μας σύστημα.
7. Είπαμε: καιρός υπάρχει. Βούληση υπάρχει;
ΕΛΕΟΣ ΚΥΡΙΟΙ!
Δημήτρης Τσάτσος
Εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ", 10/7/2007

1. Οι ύβρεις κυριαρχούν στην πολιτική αντιπαράθεση. Στον πολιτικό λόγο όμως δεν έχουν θέση διατυπώσεις όπως: «Αρχιερέας Διαπλοκής», «Νονός», «Σπείρα», «Τσίπα». Έλεος κύριοι!
2. Το ίδιο ισχύει και για αντιδικαιοκρατικές αιτιάσεις όταν μάλιστα εκτοξεύονται από την εκτελεστική εξουσία, δηλαδή το ίδιο το κράτος, εναντίον όσων πήγαν μάρτυρες για τα πρόσωπα (και όχι τις πράξεις) κατηγορουμένων. Δηλαδή τι; Το κράτος θεωρεί πως πριν από την έκδοση των αποφάσεων οι κατηγορούμενοι δεν θεωρούνται αθώοι αλλά ήδη τελεσίδικα απαξιωμένοι; Έλεος κύριοι!
3. Οι ύβρεις είναι ιδιωτικός λόγος και τιμωρείται. Η λειτουργία της πολιτικής είναι δημόσια διαδικασία και προϋποθέτει δημόσιο λόγο. Η παρεμβολή ύβρεων στον δημόσιο λόγο τον καθιστά ιδιωτικό και μάλιστα της χειρότερης μορφής. Έλεος κύριοι!
4.Οι ύβρεις δεν λειτουργούν στην κοινή γνώμη. Δεν υποκαθιστούν επιχειρήματα. Αντίθετα, επιβεβαιώνεται πως δεν υπάρχουν επιχειρήματα. Κι έτσι μπροστά μας αναπτύσσεται, μέρα με τη μέρα, μια εικόνα πολιτικής σύγκρουσης φυλάρχων και όχι πολιτικών. Κάντε κάτι! Δεν τσακώνεστε για δικά σας χωράφια, αλλά για δικά μας που είναι δημόσια χωράφια. Έλεος κύριοι! Έλεος!
Η ΑΠΟΣΥΝΘΕΣΗ ΒΑΘΑΙΝΕΙ
Δημήτρης Θ. Τσάτσος
Εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ", 19/06/2007

Περίμενα να κοπάσει το εύλογο σοκ από τη βαρυσήμαντη δίκη και τις βαριές καταδίκες. Αν κριθεί και από το δευτεροβάθμιο δικαστήριο πως τα αδικήματα τελέστηκαν, τότε η ζημιά για το Πανεπιστήμιο και για το κύρος και την αξιοπιστία του Καθηγητή θα είναι μεγάλη και η πικρία και η αγανάκτηση της κοινωνίας εύλογη.
Το κείμενο που ακολουθεί δεν αφορά την υπόθεση. Δεν θα μπορούσε άλλωστε να την αφορά αφού, έχοντας φύγει προ πολλού από την πανεπιστημιακή υπηρεσία, δεν θα ήταν δυνατόν να έχω γνώση άρα και άποψη για τα γεγονότα. Το κείμενο αφορά ορισμένα «παρεπόμενα» που μπορούν να χαρακτηριστούν ως «τα προσδοκώμενα κέρδη τηλεθέασης» από τη δίκη και ως η «κομματική της αξιοποίηση». Ως συνήθως έτσι και στο θέμα αυτό αποσιωπούνται τα αυτονόητα. Δηλαδή:

1. Έχεις συνταγματικό δικαίωμα, αναγνώστη, να σε πληροφορούν και να μη σε καθιστούν εργαλείο των τηλεοπτικών και των κομματικών τους συμφερόντων. Αυτό όμως έγινε στην περίπτωση αυτής της δίκης.

2. Η καταδίκη των κατηγορουμένων, σύμφωνα με τους νόμους της ίδιας της πολιτείας μας, είναι προσωρινή. Θα καταστεί οριστική (δηλαδή «τελεσίδικη») όταν αποφανθεί το Πενταμελές Εφετείο που θα ξαναδικάσει εξ αρχής, δηλαδή από το Α την υπόθεση. «Αμετάκλητη» δεν θα καταστεί η απόφαση όταν και αν ο Άρειος Πάγος δεν βρει νομικό σφάλμα στην απόφαση. Αυτά όλα, για λόγους ευνόητους, περίπου αποσιωπήθηκαν κατά την τηλεοπτική και κομματική αξιοποίηση της δραματικής δίκης. Πρόκειται για «νομικές λεπτομέρειες» που δεν «παίζουν δυνατά». Κυρίως θύμα της παρασιώπησης; Ο πολίτης.

3. Τα αδικήματα που οι πρωτοβάθμιοι δικαστές απέδωσαν στους κατηγορουμένους είναι βαρύτατα. Αλλά και οι ποινές ήταν πρωτόγνωρα αυστηρές. Οι δικαστές όμως -συνήθως- είναι ανεξάρτητοι και έχουν την απόλυτη εξουσία, στο πλαίσιο του νόμου να επιμετρήσουν, όπως εκείνοι κρίνουν, την ποινή. Το ίδιο απόλυτο όμως είναι και το δικαίωμα των πολιτών, χωρίς να αμφισβητήσουν αθεμελίωτα το νομικό κύρος της απόφασης, να διαφωνούν ή να συμφωνούν με τις ποινές. Το ίδιο ισχύει και για την επιστημονική προσέγγιση της απόφασης.

4. Χύθηκε πολύ αίμα, κυρίως κατά τη Γαλλική Επανάσταση και μετά, μεταξύ άλλων και για τις θεμελιώδεις αρχές της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και του κράτους δικαίου. Από τις αρχές αυτές προκύπτει ο βασικός κανόνας της ποινικής δίκης, ότι ο κατηγορούμενος είναι, ως την έκδοση της καταδικαστικής απόφασης, αθώος. Αυτό δεν ίσχυσε μόνο στην Ιερά Εξέταση και στις δικτατορίες παντός είδους. Η αρχή ότι ο κατηγορούμενος είναι αθώος ως την έκδοση της καταδικαστικής απόφασης, τυπικά μόνο ισχύει στην Ελλάδα. Κι αυτό γιατί η εφαρμογή της δεν βοηθάει την αξιοποίηση της ποινικής διαδικασίας ούτε με την άνοδο της τηλεθέασης ούτε για την κομματική αντιπαράθεση (τώρα λέμε: «ανέβασμα τόνων»). Και οι δυο αυτοί χώροι δεν χρειάζονται κατηγορουμένους. Χρειάζονται από την πρώτη ημέρα ενόχους.

5. Η ουσιαστική τηλεοπτική και κομματική κατάργηση της θεμελιώδους αυτής αρχής απέβη χρήσιμη και για να εμπλουτιστεί η τηλεοπτική και κομματική αξιοποίηση της δίκης με τις μομφές εναντίον εκείνων που προσήλθαν στη δίκη, καλούμενοι ως μάρτυρες υπεράσπισης. Όμως:

α. Πρώτον, κατά τον χρόνο της κατάθεσης οι κατηγορούμενοι ήταν, κατά τη θεμελιώδη αρχή που αναφέραμε, αθώοι.
β. Δεύτερον, κάθε κατηγορούμενος έχει αξίωση να αποδεχθεί το «έντιμον του προτέρου βίου» αφού είναι και αυτό κατά τον νόμο κριτήριο επιμέτρησης της ποινής.
γ. Τρίτον, ο τηλεοπτικός εκφοβισμός των μαρτύρων υπονομεύει τη δικαιοκρατική διεξαγωγή μιας δίκης, αφού δημιουργεί αναστολές στην εκπλήρωση της μαρτυρικής υποχρέωσης.

6. Για το τελευταίο αυτό θέμα όμως υπάρχει μια νομικά, ηθικά και ανθρώπινα έξοχη τοποθέτηση ενός πολιτικού με την πραγματική έννοια της λέξης, ενός ανεξάρτητου ανθρώπου με παιδεία και ήθος, του Θεόδωρου Πάγκαλου. Άσχετα με το αν και πότε κανείς συμφωνεί μαζί του, θα πρέπει να προσέξει πολύ αυτή του την τοποθέτηση. Την παραθέτω αυτούσια και δηλώνω πως συμφωνώ απολύτως και ως προς όλα τα σημεία με αυτήν:
«Ο κος Πάγκαλος προσήλθε ως μάρτυς χαρακτήρος και προτέρου εντίμου βίου υπέρ του κατηγορουμένου στην υπόθεση της Παντείου, καθηγητή κ. Κ. Για την υπόθεση δήλωσε ότι δεν γνωρίζει τίποτα πέραν των όσων αναφέρονται στον Τύπο και το Δικαστήριο ουδεμία του έκανε επ΄ αυτού του θέματος ερώτηση.
Τα όσα είπε πρωτόδικα βεβαίως είναι διατεθειμένος να επαναλάβει και στην κατ΄ έφεση δίκη αν του ζητηθεί.
Επιτέλους κάποτε θα πρέπει κάποιοι να καταλάβουν ότι η δημοσιογραφική και πολιτική ζούγκλα έχει και τα όριά της και δεν είναι δυνατόν να καταργεί ανθρώπινες σχέσεις και την καλώς εννοούμενη λειτουργία της Δικαιοσύνης. Και αν κάποιοι αυτό δεν μπορούν να το καταλάβουν, δεν θα έπρεπε οι αρμόδιοι να προστατέψουν την ομαλή λειτουργία των θεσμών, αν βεβαίως είμαστε μια πολιτισμένη ευρωπαϊκή κοινωνία;».

7. Αυτά ήταν κάποια σημαντικά παρεπόμενα μιας εξαιρετικά δυσάρεστης υπόθεσης. Η οριστική κρίση, με την οποία θα κλείσει η αυλαία είναι εκείνη του Πενταμελούς Εφετείου. Θα ήταν καλό για όλους, δηλαδή για την κοινωνία μας, για το Πανεπιστήμιό μας, για την έννοια και την αξιοπιστία του Καθηγητή, για τους ίδιους τους πρωτοβάθμια καταδικασθέντες και για τις οικογένειές τους, να αποδεικνυόταν ότι οι πράξεις δεν τελέστηκαν ή τουλάχιστον ότι δεν τελέστηκαν από τους πρυτάνεις, ώστε έτσι το Εφετείο να έφτανε σε διαφορετικές εκτιμήσεις από εκείνες των πρωτοβάθμιων δικαστών.

8. Θα μου πεις, αναγνώστη, πως αυτά όλα που έγραψα, τα έγραψα απολύτως άδικα καθ΄ ότι οι έχοντες τη δύναμη στα χέρια τους τα σημειώνουν στα παλαιότερα των υποδημάτων τους. Δίκαιο έχεις. Όμως εγώ δεν γράφω γι΄ αυτούς. Για σένα, και μόνο για σένα, γράφω.