Κώστας Χρυσόγονος
Εφημερίδα "ΕΘΝΟΣ", 5/5/2008
Η αλματώδης άνοδος στις διεθνείς τιμές των τροφίμων έχει προκαλέσει τις τελευταίες εβδομάδες βίαιες ταραχές σε πολλές φτωχές χώρες του λεγόμενου «Τρίτου Κόσμου», στις οποίες το φάσμα της πείνας κάνει απειλητική την εμφάνισή του. Η εξίσου αλματώδης άνοδος, εδώ και αρκετούς μήνες, στις διεθνείς τιμές των καυσίμων προκαλεί ρίγη ανησυχίας στις πλούσιες χώρες της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής, καθώς η οικονομική ύφεση φαίνεται να βρίσκεται πια προ των πυλών. Το χειρότερο, όμως, είναι ότι όλα αυτά δεν αποτελούν παροδικά φαινόμενα, οφειλόμενα σε συγκυριακούς παράγοντες, αλλά επιμέρους συμπτώματα της δομικής κρίσης της παγκόσμιας οικονομίας, που θα εκδηλωθεί με ακόμη μεγαλύτερη σφοδρότητα τα επόμενα χρόνια. Το καπιταλιστικό σύστημα φτάνει πια στα όριά του.
Το σύστημα αυτό οδήγησε την ανθρωπότητα σε πρωτόγνωρα στην ιστορία της επίπεδα παραγωγής και πληθυσμού και την αστική τάξη των καπιταλιστικών μητροπόλεων σε μια υλική ευημερία χωρίς προηγούμενο. Τα επιτεύγματά του στηρίχθηκαν όμως στην κατασπατάληση του φυσικού κεφαλαίου του πλανήτη, με «παράπλευρο» κόστος την παγκόσμια ατμοσφαιρική και κλιματική αλλαγή, την ταπείνωση του υδροφόρου ορίζοντα, την αποψίλωση των δασών, την καταστροφική μείωση της βιοποικιλότητας και την προϊούσα ερημοποίηση της γης. Η κύρια ευθύνη βαρύνει τις προηγμένες βιομηχανικές κοινωνίες, που όμως σπεύδει να τις ακολουθήσει τώρα ο υπόλοιπος κόσμος και ιδίως οι ασιατικοί γίγαντες (Κίνα και Ινδία), έκθαμβος από την απατηλή λάμψη του καπιταλιστικού ονείρου.
Η υπόθεση, ωστόσο, ότι το παγκόσμιο βιοτικό επίπεδο μπορεί να εξομοιωθεί με εκείνο των δυτικών χωρών είναι μια επικίνδυνη ουτοπία, επειδή αγνοεί το πεπερασμένο μέγεθος των φυσικών πόρων του πλανήτη μας. Οι διαστάσεις εξάλλου του προβλήματος είναι τέτοιες, ώστε η τεχνολογική πρόοδος να μην μπορεί να δώσει οποιαδήποτε έγκαιρη λύση. Η ανθρωπότητα ολόκληρη επιταχύνει όχι προς την «ανάπτυξη», όπως εσφαλμένα την αντιλαμβάνεται το κυρίαρχο οικονομικό μοντέλο, αλλά προς τον τοίχο της έλλειψης ορυκτών και ενέργειας και τελικά τροφής και πόσιμου νερού.
Στην εξέλιξη του 21ου αιώνα η λύση θα μπορούσε να αναζητηθεί προς την κατεύθυνση ενός ανανεωμένου δημοκρατικού σοσιαλισμού σε οικολογική βάση. Η αδηφάγος «ιδιωτική πρωτοβουλία» πρέπει να υποταχθεί σε κεντρικό οικονομικό σχεδιασμό, με κύρια στόχευση όχι τη μεγιστοποίηση του κέρδους, αλλά την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Οι ατομικοί και οι εθνικοί εγωισμοί και ανταγωνισμοί πρέπει να υποταχθούν στην αναζήτηση του κοινού, γενικού συμφέροντος της ανθρωπότητας, το οποίο συνίσταται στον έλεγχο του παγκόσμιου υπερπληθυσμού και στην ισορροπημένη, βιώσιμη ανάπτυξη.
Νέοι δείκτες προόδου πρέπει να βρεθούν για τη μέτρηση της πνευματικής και ηθικής ανάπτυξης του ανθρώπου και του σεβασμού στη φύση. Οι άνθρωποι, και η ανθρωπότητα ως σύνολο, χρειάζεται να βρούμε το μέτρο, στην απώλεια του οποίου μας έχει οδηγήσει η φρενίτιδα του καπιταλισμού.
Το σύστημα αυτό οδήγησε την ανθρωπότητα σε πρωτόγνωρα στην ιστορία της επίπεδα παραγωγής και πληθυσμού και την αστική τάξη των καπιταλιστικών μητροπόλεων σε μια υλική ευημερία χωρίς προηγούμενο. Τα επιτεύγματά του στηρίχθηκαν όμως στην κατασπατάληση του φυσικού κεφαλαίου του πλανήτη, με «παράπλευρο» κόστος την παγκόσμια ατμοσφαιρική και κλιματική αλλαγή, την ταπείνωση του υδροφόρου ορίζοντα, την αποψίλωση των δασών, την καταστροφική μείωση της βιοποικιλότητας και την προϊούσα ερημοποίηση της γης. Η κύρια ευθύνη βαρύνει τις προηγμένες βιομηχανικές κοινωνίες, που όμως σπεύδει να τις ακολουθήσει τώρα ο υπόλοιπος κόσμος και ιδίως οι ασιατικοί γίγαντες (Κίνα και Ινδία), έκθαμβος από την απατηλή λάμψη του καπιταλιστικού ονείρου.
Η υπόθεση, ωστόσο, ότι το παγκόσμιο βιοτικό επίπεδο μπορεί να εξομοιωθεί με εκείνο των δυτικών χωρών είναι μια επικίνδυνη ουτοπία, επειδή αγνοεί το πεπερασμένο μέγεθος των φυσικών πόρων του πλανήτη μας. Οι διαστάσεις εξάλλου του προβλήματος είναι τέτοιες, ώστε η τεχνολογική πρόοδος να μην μπορεί να δώσει οποιαδήποτε έγκαιρη λύση. Η ανθρωπότητα ολόκληρη επιταχύνει όχι προς την «ανάπτυξη», όπως εσφαλμένα την αντιλαμβάνεται το κυρίαρχο οικονομικό μοντέλο, αλλά προς τον τοίχο της έλλειψης ορυκτών και ενέργειας και τελικά τροφής και πόσιμου νερού.
Στην εξέλιξη του 21ου αιώνα η λύση θα μπορούσε να αναζητηθεί προς την κατεύθυνση ενός ανανεωμένου δημοκρατικού σοσιαλισμού σε οικολογική βάση. Η αδηφάγος «ιδιωτική πρωτοβουλία» πρέπει να υποταχθεί σε κεντρικό οικονομικό σχεδιασμό, με κύρια στόχευση όχι τη μεγιστοποίηση του κέρδους, αλλά την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Οι ατομικοί και οι εθνικοί εγωισμοί και ανταγωνισμοί πρέπει να υποταχθούν στην αναζήτηση του κοινού, γενικού συμφέροντος της ανθρωπότητας, το οποίο συνίσταται στον έλεγχο του παγκόσμιου υπερπληθυσμού και στην ισορροπημένη, βιώσιμη ανάπτυξη.
Νέοι δείκτες προόδου πρέπει να βρεθούν για τη μέτρηση της πνευματικής και ηθικής ανάπτυξης του ανθρώπου και του σεβασμού στη φύση. Οι άνθρωποι, και η ανθρωπότητα ως σύνολο, χρειάζεται να βρούμε το μέτρο, στην απώλεια του οποίου μας έχει οδηγήσει η φρενίτιδα του καπιταλισμού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου