Δημήτρης Τσάτσος
Εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ", 20/10/2007
1. Οι εκλογές για ανάδειξη προέδρου του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης στις 11 Νοεμβρίου 2007 και όσα (κακώς ή καλώς) θεωρείται από πολλούς ότι συμβαίνουν στην προεκλογική διαδικασία, καθιστούν αναγκαία την αναφορά σε ορισμένα ζητήματα δημοκρατικής λειτουργίας του κόμματος και συνακόλουθα του πολιτεύματος.
2. Η τήρηση δημοκρατικών αρχών εδώ δεν αποτελεί κυρίως θέμα κομματικής «αισθητικής» ή πολιτικής «αξιοπιστίας», αλλά προκύπτει από αναγνώσιμο κανόνα του Συντάγματος. Εξηγούμαι: Γίνεται εύλογα δεκτό πως ο συνταγματικός κανόνας της εσωκομματικής δημοκρατίας ισχύει για κάθε πολίτευμα, έστω κι αν δεν υπάρχει στο Σύνταγμα ειδική διάταξη, και αυτό γιατί η αρχή της εσωκομματικής δημοκρατίας προκύπτει απ΄ ευθείας και άμεσα από τη δημοκρατική αρχή που το ελληνικό Σύνταγμα θεσπίζει στο Άρθρο 1 1. Αυτό επιβεβαιώνεται άλλωστε εμμέσως πλην σαφώς και από το Άρθρο 29 1 του Συντάγματός μας, κατά το οποίο η οργάνωση και η δράση των πολιτικών κομμάτων «οφείλει να εξυπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος». Κόμματα όμως χωρίς δημοκρατική οργάνωση, με δομή αρχηγική ή παραγοντική ή και με κυρίαρχους τους μηχανισμούς και με προβληματικές εσωκομματικές εκλογικές διαδικασίες δεν μπορούν να υπηρετούν, όπως θέλει το Σύνταγμα, τη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Το κόμμα είναι ο θεσμός συμμετοχής του πολίτη στα δημόσια πράγματα. Αυτό όμως επιτυγχάνεται μόνο με την εφαρμογή της αρχής της εσωκομματικής δημοκρατίας.
3. Από την ώρα που διεξάγονται «ανοιχτές» εκλογές με τρεις υποψηφίους και όχι έναν, η δημοκρατική αξιοπιστία της διαδικασίας, όπως την θέλει και το Σύνταγμα, εξαρτάται απολύτως από την τήρηση ορισμένων πιο ειδικών στοιχειωδών κανόνων που προκύπτουν αβίαστα από τα Άρθρα 1 1 και 29 1 του Συντάγματος και πιο γενικά από τις κατακτήσεις του ευρωπαϊκού δημοκρατικού συνταγματικού πολιτισμού.
4. Η πρωταρχική και θεμελιώδης αρχή που επιτάσσει ο συνταγματικός κανόνας της εσωκομματικής δημοκρατίας (και) για την εν εξελίξει εκλογική διαδικασία είναι η «ισότητα των όπλων» μεταξύ των τριών υποψήφιων προέδρων. Χωρίς οι τρεις υποψήφιοι πρόεδροι να έχουν από το κόμμα εξασφαλισμένες ΙΣΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ, η εκλογή θα είναι αποτέλεσμα μιας δημοκρατικά αναξιόπιστης διαδικασίας, ασύμφωνης με τις σχετικές συνταγματικές επιταγές.
5. Να μερικά ενδεικτικά παραδείγματα πεδίων εφαρμογής της αρχής της εσωκομματικής δημοκρατίας κατά την εκλογή προέδρου από τη βάση:
α. Το γεγονός ότι ένας από τους τρεις υποψηφίους είναι ο εν ενεργεία πρόεδρος του κόμματος δημιουργεί ορισμένα ευαίσθητα ζητήματα που πρέπει - είμαι βέβαιος και με δική του επιθυμία- να αντιμετωπιστούν. Ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, πάντως, έως τις 11 Νοεμβρίου, ο πρόεδρος οφείλει να διεξάγει τον αντιπολιτευτικό αγώνα με την ενίσχυση όλων. Αυτή είναι «η προς τα έξω» λειτουργία του, που είναι αυτονόητη. Προς τα έσω του κόμματος, όμως, πρέπει να τυγχάνει της μεταχείρισης που επιφυλάσσεται από το κόμμα και στους άλλους δυο υποψηφίους. Διαφορετικά, αν και εφ΄ όσον αυτό τυχόν δεν συμβαίνει, τότε θα ευτελίζεται η συνταγματικά αναγκαία δημοκρατικότητα της εκλογικής διαδικασίας.
β. Οι οργανώσεις του κόμματος οφείλουν να ανοίξουν τις πόρτες τους απολύτως ισότιμα και στους τρεις υποψηφίους στο μέτρο που επιθυμούν να επικοινωνήσουν με τους κατά τόπον συμπολίτες τους. Η κομματική οργάνωση, ως οργάνωση, δεν είναι επιτρεπτό να υποστηρίζει έναν ορισμένο υποψήφιο. Στην εκλογή προέδρου δεν μπορεί να θεωρείται ένας ως ο επίσημος κομματικός υποψήφιος που στηρίζεται από το ΚΟΜΜΑ και οι άλλοι να θεωρούνται «παράνομοι» ή «υπονομευτές». Το κόμμα είναι ο οργανωτής ελεύθερων εσωκομματικών εκλογών και έτσι πρέπει να λειτουργεί. Αντίθετες πρακτικές, αν και εφ΄ όσον τυχόν υφίστανται, θα θυμίσουν παλαιά και ξεχασμένα καθεστώτα, και θα ευτελίσουν τη συνταγματικά αναγκαία δημοκρατικότητα της εκλογικής διαδικασίας.
γ. Οι εγκαταστάσεις του κόμματος και το προσωπικό πρέπει κατά πλήρη ισοτιμία να βρίσκονται στη διάθεση και των τριών υποψηφίων, αλλά και των οπαδών τους. Θα ήταν απαράδεκτο ο οπαδός που ζητάει μια πληροφορία για τη διαδικασία της ψηφοφορίας και που (κακώς βέβαια) δηλώνει «τίνος είναι» να μην εξυπηρετείται αν δεν δηλώνει ότι είναι οπαδός του εν ενεργεία προέδρου. Αυτά, εφ΄ όσον και στο μέτρο που συμβαίνουν, ευτελίζουν τη συνταγματικά αναγκαία δημοκρατι- κότητα της εκλογικής διαδικασίας.
δ. Ο εκ των υποψηφίων εν ενεργεία πρόεδρος θα συνέβαλλε πολύ θετικά, αν απέτρεπε φίλους του να πιέζουν ψυχικά- δήθεν εκ μέρους του- πρόσωπα που έτυχε να τιμήσει ζητώντας τώρα «εξόφληση» της υποχρέωσης. Αν αυτό συμβαίνει, ευτελίζεται η συνταγματικά αναγκαία δημοκρατικότητα της εκλογικής διαδικασίας.
ε. Εάν ο εκλογικός αγώνας έχει οικονομικό κόστος, κι αν το κόμμα θελήσει να τον ενισχύσει οικονομικά, τότε πρέπει να τηρηθεί απόλυτη ισότητα μεταξύ των υποψηφίων. Διαφορετικά, αν και εφ΄ όσον αυτό τυχόν δεν συμβαίνει, ευτελίζεται η συνταγματικά αναγκαία δημοκρατικότητα της εκλογικής διαδικασίας.
στ. Το επιχείρημα: «Τον Α θεωρώ αντικειμενικά χρησιμότερο για το κόμμα, αλλά λόγω ιδιωτικών ηθικών και συναισθηματικών υποχρεώσεών μου στηρίζω τον Β ή τον Γ» νοθεύει τον δημοκρατικό χαρακτήρα της εκλογής. Κι αυτό διότι όταν κάποιος με επιρροή συνιστά στους συμπολίτες του τον Α (αυτό σημαίνει το ρήμα «στηρίζω» που διαφέρει από το ρήμα «ψηφίζω»), σε πολίτες δηλαδή που δεν έχουν τις ίδιες ηθικές και συναισθηματικές δεσμεύσεις με αυτόν, είναι σαν να χρησιμοποιεί και τη συνείδηση των άλλων που επηρεάζει, για να εμπλουτίσει την εκπλήρωση της κατά πάντα σεβαστής, προσωπικής του όμως, δέσμευσης. Και αυτό και στο μέτρο που συμβαίνει ευτελίζει τη συνταγματικά αναγκαία δημοκρατικότητα της εκλογικής διαδικασίας.
6. Έως τις 11 Νοεμβρίου υπάρχει καιρός για βελτιώσεις. Και για να προλάβω τις συνήθεις και αναμενόμενες διαστροφές των σκέψεων που εξέθεσα, συμπληρώνω:
2. Η τήρηση δημοκρατικών αρχών εδώ δεν αποτελεί κυρίως θέμα κομματικής «αισθητικής» ή πολιτικής «αξιοπιστίας», αλλά προκύπτει από αναγνώσιμο κανόνα του Συντάγματος. Εξηγούμαι: Γίνεται εύλογα δεκτό πως ο συνταγματικός κανόνας της εσωκομματικής δημοκρατίας ισχύει για κάθε πολίτευμα, έστω κι αν δεν υπάρχει στο Σύνταγμα ειδική διάταξη, και αυτό γιατί η αρχή της εσωκομματικής δημοκρατίας προκύπτει απ΄ ευθείας και άμεσα από τη δημοκρατική αρχή που το ελληνικό Σύνταγμα θεσπίζει στο Άρθρο 1 1. Αυτό επιβεβαιώνεται άλλωστε εμμέσως πλην σαφώς και από το Άρθρο 29 1 του Συντάγματός μας, κατά το οποίο η οργάνωση και η δράση των πολιτικών κομμάτων «οφείλει να εξυπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος». Κόμματα όμως χωρίς δημοκρατική οργάνωση, με δομή αρχηγική ή παραγοντική ή και με κυρίαρχους τους μηχανισμούς και με προβληματικές εσωκομματικές εκλογικές διαδικασίες δεν μπορούν να υπηρετούν, όπως θέλει το Σύνταγμα, τη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Το κόμμα είναι ο θεσμός συμμετοχής του πολίτη στα δημόσια πράγματα. Αυτό όμως επιτυγχάνεται μόνο με την εφαρμογή της αρχής της εσωκομματικής δημοκρατίας.
3. Από την ώρα που διεξάγονται «ανοιχτές» εκλογές με τρεις υποψηφίους και όχι έναν, η δημοκρατική αξιοπιστία της διαδικασίας, όπως την θέλει και το Σύνταγμα, εξαρτάται απολύτως από την τήρηση ορισμένων πιο ειδικών στοιχειωδών κανόνων που προκύπτουν αβίαστα από τα Άρθρα 1 1 και 29 1 του Συντάγματος και πιο γενικά από τις κατακτήσεις του ευρωπαϊκού δημοκρατικού συνταγματικού πολιτισμού.
4. Η πρωταρχική και θεμελιώδης αρχή που επιτάσσει ο συνταγματικός κανόνας της εσωκομματικής δημοκρατίας (και) για την εν εξελίξει εκλογική διαδικασία είναι η «ισότητα των όπλων» μεταξύ των τριών υποψήφιων προέδρων. Χωρίς οι τρεις υποψήφιοι πρόεδροι να έχουν από το κόμμα εξασφαλισμένες ΙΣΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ, η εκλογή θα είναι αποτέλεσμα μιας δημοκρατικά αναξιόπιστης διαδικασίας, ασύμφωνης με τις σχετικές συνταγματικές επιταγές.
5. Να μερικά ενδεικτικά παραδείγματα πεδίων εφαρμογής της αρχής της εσωκομματικής δημοκρατίας κατά την εκλογή προέδρου από τη βάση:
α. Το γεγονός ότι ένας από τους τρεις υποψηφίους είναι ο εν ενεργεία πρόεδρος του κόμματος δημιουργεί ορισμένα ευαίσθητα ζητήματα που πρέπει - είμαι βέβαιος και με δική του επιθυμία- να αντιμετωπιστούν. Ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, πάντως, έως τις 11 Νοεμβρίου, ο πρόεδρος οφείλει να διεξάγει τον αντιπολιτευτικό αγώνα με την ενίσχυση όλων. Αυτή είναι «η προς τα έξω» λειτουργία του, που είναι αυτονόητη. Προς τα έσω του κόμματος, όμως, πρέπει να τυγχάνει της μεταχείρισης που επιφυλάσσεται από το κόμμα και στους άλλους δυο υποψηφίους. Διαφορετικά, αν και εφ΄ όσον αυτό τυχόν δεν συμβαίνει, τότε θα ευτελίζεται η συνταγματικά αναγκαία δημοκρατικότητα της εκλογικής διαδικασίας.
β. Οι οργανώσεις του κόμματος οφείλουν να ανοίξουν τις πόρτες τους απολύτως ισότιμα και στους τρεις υποψηφίους στο μέτρο που επιθυμούν να επικοινωνήσουν με τους κατά τόπον συμπολίτες τους. Η κομματική οργάνωση, ως οργάνωση, δεν είναι επιτρεπτό να υποστηρίζει έναν ορισμένο υποψήφιο. Στην εκλογή προέδρου δεν μπορεί να θεωρείται ένας ως ο επίσημος κομματικός υποψήφιος που στηρίζεται από το ΚΟΜΜΑ και οι άλλοι να θεωρούνται «παράνομοι» ή «υπονομευτές». Το κόμμα είναι ο οργανωτής ελεύθερων εσωκομματικών εκλογών και έτσι πρέπει να λειτουργεί. Αντίθετες πρακτικές, αν και εφ΄ όσον τυχόν υφίστανται, θα θυμίσουν παλαιά και ξεχασμένα καθεστώτα, και θα ευτελίσουν τη συνταγματικά αναγκαία δημοκρατικότητα της εκλογικής διαδικασίας.
γ. Οι εγκαταστάσεις του κόμματος και το προσωπικό πρέπει κατά πλήρη ισοτιμία να βρίσκονται στη διάθεση και των τριών υποψηφίων, αλλά και των οπαδών τους. Θα ήταν απαράδεκτο ο οπαδός που ζητάει μια πληροφορία για τη διαδικασία της ψηφοφορίας και που (κακώς βέβαια) δηλώνει «τίνος είναι» να μην εξυπηρετείται αν δεν δηλώνει ότι είναι οπαδός του εν ενεργεία προέδρου. Αυτά, εφ΄ όσον και στο μέτρο που συμβαίνουν, ευτελίζουν τη συνταγματικά αναγκαία δημοκρατι- κότητα της εκλογικής διαδικασίας.
δ. Ο εκ των υποψηφίων εν ενεργεία πρόεδρος θα συνέβαλλε πολύ θετικά, αν απέτρεπε φίλους του να πιέζουν ψυχικά- δήθεν εκ μέρους του- πρόσωπα που έτυχε να τιμήσει ζητώντας τώρα «εξόφληση» της υποχρέωσης. Αν αυτό συμβαίνει, ευτελίζεται η συνταγματικά αναγκαία δημοκρατικότητα της εκλογικής διαδικασίας.
ε. Εάν ο εκλογικός αγώνας έχει οικονομικό κόστος, κι αν το κόμμα θελήσει να τον ενισχύσει οικονομικά, τότε πρέπει να τηρηθεί απόλυτη ισότητα μεταξύ των υποψηφίων. Διαφορετικά, αν και εφ΄ όσον αυτό τυχόν δεν συμβαίνει, ευτελίζεται η συνταγματικά αναγκαία δημοκρατικότητα της εκλογικής διαδικασίας.
στ. Το επιχείρημα: «Τον Α θεωρώ αντικειμενικά χρησιμότερο για το κόμμα, αλλά λόγω ιδιωτικών ηθικών και συναισθηματικών υποχρεώσεών μου στηρίζω τον Β ή τον Γ» νοθεύει τον δημοκρατικό χαρακτήρα της εκλογής. Κι αυτό διότι όταν κάποιος με επιρροή συνιστά στους συμπολίτες του τον Α (αυτό σημαίνει το ρήμα «στηρίζω» που διαφέρει από το ρήμα «ψηφίζω»), σε πολίτες δηλαδή που δεν έχουν τις ίδιες ηθικές και συναισθηματικές δεσμεύσεις με αυτόν, είναι σαν να χρησιμοποιεί και τη συνείδηση των άλλων που επηρεάζει, για να εμπλουτίσει την εκπλήρωση της κατά πάντα σεβαστής, προσωπικής του όμως, δέσμευσης. Και αυτό και στο μέτρο που συμβαίνει ευτελίζει τη συνταγματικά αναγκαία δημοκρατικότητα της εκλογικής διαδικασίας.
6. Έως τις 11 Νοεμβρίου υπάρχει καιρός για βελτιώσεις. Και για να προλάβω τις συνήθεις και αναμενόμενες διαστροφές των σκέψεων που εξέθεσα, συμπληρώνω:
α. Ο ευτελισμός της εκλογικής διαδικασίας, αν και στο μέτρο που τυχόν συντελείται, δεν πλήττει μόνο εκείνους εναντίον των οποίων συντελείται ο ευτελισμός, αλλά και εκείνους χάριν των οποίων συντελείται ο ευτελισμός. Κυρίως αυτούς!
β. Ο ευτελισμός της διαδικασίας, αν και στο μέτρο που τυχόν συντελείται, θα πλήξει όποιον κι αν εκλεγεί, είτε είναι εκείνος χάριν της εκλογής του οποίου οργανώθηκε είτε είναι ένας από αυτούς εναντίον των οποίων οργανώθηκε ο ευτελισμός. Άρα, έτσι κι αλλιώς, θα πλήξει τον κομματικό θεσμό, όπως τον θέλει το Σύνταγμα, και συνακόλουθα το πολιτικό μας σύστημα.
7. Είπαμε: καιρός υπάρχει. Βούληση υπάρχει;
β. Ο ευτελισμός της διαδικασίας, αν και στο μέτρο που τυχόν συντελείται, θα πλήξει όποιον κι αν εκλεγεί, είτε είναι εκείνος χάριν της εκλογής του οποίου οργανώθηκε είτε είναι ένας από αυτούς εναντίον των οποίων οργανώθηκε ο ευτελισμός. Άρα, έτσι κι αλλιώς, θα πλήξει τον κομματικό θεσμό, όπως τον θέλει το Σύνταγμα, και συνακόλουθα το πολιτικό μας σύστημα.
7. Είπαμε: καιρός υπάρχει. Βούληση υπάρχει;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου